Cross Fade

του Αχιλλέα Ν. Μίχου*

Στον κόσμο των οπτικοακουστικών μιλάμε για cross fade, όταν μια εικόνα, ένα φως, ή ένας ήχος, σβήνει σταδιακά ενώ ταυτόχρονα εμφανίζεται μια νέα εικόνα, ένα φως, ή ένας άλλος ήχος. Τον περασμένο Φεβρουάριο έφυγε ο Κώστας ο Ποδηματάς. Πέρυσι τον ίδιο περίπου καιρό έφυγε ο Μανώλης ο Ανδρόνικος. Λίγο πιο νωρίς είχε φύγει ο Μανώλης ο Μποφιλιάκης. Κάποια φώτα έσβησαν, κάποιες φωνές σίγησαν και η εικόνα στο χώρο των οπτικοακουστικών και των συνεδρίων δεν είναι πια η ίδια. Ο Μανώλης ο Ανδρόνικος, ήταν η ψυχή των συνεδρίων της τότε Nationale Nederlanden – σημερινής ING- για τις δεκαετίες ’80-’90. Τον θυμάμαι το ’92 στο Intercontinental, σε ένα από τα μνημειώδη εκείνα για ολόκληρη την ασφαλιστική αγορά συνέδρια, να έχει κάνει μερικές χιλιάδες ασφαλιστές να παραληρούν κυριολεκτικά. Τους ζητούσε να ξεπεράσουν σε νέα παραγωγή ασφαλίστρων τα 10 δισεκατομμύρια δραχμές! Ποσό αστρονομικό για την εποχή. Και το πέτυχαν! Αλλά κι αν τους ζητούσε “να πάρουνε την Πόλη”, πάλι θα το πετύχαινε. Ήταν τόση η επιρροή του Μανώλη Ανδρόνικου, τόση η αγάπη του για τον Ασφαλιστή, τόση η εμπιστοσύνη του στον Άνθρωπο, τόση η έμπνευση και το πάθος που μετέδιδε, που για όλους όσους τον γνώρισαν, είτε προσωπικά είτε μέσω του έργου του, αντιπροσωπεύει μια πραγματικά μυθική φυσιογνωμία. Ο Μανώλης Ανδρόνικος έφυγε αρχές του Μάρτη του 2005. Ο Μανώλης ο Μποφιλιάκης ξεκίνησε γύρω στο ’74 από ένα μικρό ηλεκτρονικό εργαστήριο που είχε ως αντικείμενο τις ηλεκτρακουστικές εγκαταστάσεις, καλύπτοντας εκδηλώσεις των πλέον φηµισµένων Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών. Σχεδόν όλα τα μεγάλα καλλιτεχνικά και πολιτιστικά γεγονότα της εποχής έχουν την σφραγίδα του Μανώλη και της εταιρείας του Bon Studio, που αργότερα επεκτάθηκε δυναμικά, ώστε να πρωταγωνιστεί για πολλά χρόνια τώρα στον επαγγελματικό ήχο, τα μουσικά όργανα, τον σκηνικό φωτισμό και όλες τις συναφείς δραστηριότητες. Ο Μανώλης Μποφιλιάκης, αυτός ο πολύ ωραίος άνθρωπος και επιχειρηματίας, μας άφησε την πρωτομαγιά του 2004, στην επέτειο της συµπλήρωσης τριάντα χρόνων από την ίδρυση της εταιρείας του. Ο Κώστας ο Ποδηματάς ξεκίνησε από τη Philips και το όνομά του συνδέθηκε με τα συστήματα ταυτόχρονης διερμηνείας -“τα μεταφραστικά”. Το πρώτο συνέδριο που χρησιμοποίησε μεταφραστικό σύστημα στην Ελλάδα ήταν η Σύνοδος του ΝΑΤΟ που διοργανώθηκε στις 12 Απριλίου 1962 στο Ζάππειο και πραγματοποιήθηκε με τη συμβολή του. Το 1987 αφού συνταξιοδοτήθηκε από τη Philips ο Κώστας ίδρυσε μαζί με το γιό του Παναγιώτη την εταιρεία P.C.Podimatas Audiovisual η οποία σήμερα είναι από τους πρωταγωνιστές του κλάδου. O Γιάννος ο Απλακίδης μπορεί να θεωρηθεί ως ο πατέρας των οπτικοακουστικών στην Ελλάδα. Ο ίδιος ο όρος “Οπτικοαουστικά Μέσα Επικοινωνίας” οφείλεται στο Γιάννο Απλακίδη κατά μετάφραση του “Audio-Visual Media”. ‘Oπως και όλη η προσπάθεια για τη εισαγωγή και διάδοση της αντίληψης της οπτικοακουστικής επικοινωνίας. Κατά τα τέλη της δεκαετίας του ’50 στο νεοϊδρυμένο τότε Ελληνικό Κέντρο Παραγωγικότητας (ΕΛΚΕΠΑ) ο Απλακίδης ήταν η ψυχή του κινηματογραφικού τμήματος, που με επιμονή ήθελε να αποκαλεί τμήμα οπτικοακουστικών μέσων. Έχοντας προέλευση από την αμερικανική υπηρεσία ενημέρωσης USIS είχε ήδη μπολιαστεί με τις αρχές της οπτικοακουστικής επικοινωνίας και παρασυρμένος κι ο ίδιος από το αναγεννητικό κλίμα της εποχής, στρατεύθηκε στην διάδοση της νέας αυτής επικοινωνιακής τεχνικής. Ο πρωταγωνιστικός ρόλος του Απλακίδη περιελάμβανε την ίδρυση του Ινστιτούτου Οπτικοακουστικών Μέσων, τα σεμινάρια στην Ελληνο-Αμερικανική Ένωση, τις ομιλίες στο Ίδρυμα Ευγενίδου, με την υποστήριξη του επιστημονικού συνεργάτη του Ιδρύματος καθηγητή Δημήτρη Κασάπη, τις εκθέσεις οπτικοακουστικών μέσων, πρώτα στην αίθουσα του ΕΟΜΜΕΧ στη Μητροπόλεως και μετά στο Ζάππειο, και μια σειρά από δραστηριότητες που κατά τις δεκαετίες ’50 – ’70 απετέλεσαν κυριολεκτικά έργο ζωής, με πάθος και ανιδιοτέλεια, για τον Γιάννο Απλακίδη. Ο Αλέκος ο Φύσσας είχε κατάστημα οπτικών ειδών στην οδό Σταδίου 26 και μέσω αυτού είχε επαφή με τον ιατρικό κόσμο, με αποτέλεσμα να είναι εκείνος που διέθετε στα ιατρικά συνέδρια τους προβολείς slides, τα επισκόπια, τα ανακλαστικά διασκόπια που αργότερα έγιναν γνωστά και ως overhead projectors, καθώς και τα επιδιασκόπια (σύνθεση επισκοπίου για προβολή από αδιαφανή μέσα π.χ. σελίδες βιβλίων και διασκοπίου, για προβολή από διαφανή μέσα π.χ. slides) που έγιναν ευρέως γνωστά από την παρουσία τους στα σχολεία του ’50 και του ’60. Ο Γιάννης ο Πάνου ως ηλεκτρονικός είχε κι εκείνος επαγγελματική επαφή με τον ιατρικό κόσμο, με αποτέλεσμα το 1964 να ιδρύσει την ΠΑΝΟΥ ΑΕΒΕ με κύρια ενασχόληση την παροχή οπτικοακουστικών προϊόντων και υπηρεσιών.Τα τελευταία χρόνια η εταιρία αναπτύσσει με επιτυχία δραστηριότητες σε άλλους τομείς τεχνολογίας και υπηρεσιών μεταξύ των οποίων, Διαχείριση Έργων, Homeland Security, Κέντρα Επιχειρήσεων, Digital Home κ.λπ. Ο Χρυσόστομος Παπαδόπουλος, ένα από τα πιό φωτεινά μυαλά της ελληνικής διαφήμισης, που από το 1946 είχε ιδρύσει την ΑΔΕΛ -την πασίγνωστη σήμερα ADEL/ Saatchi & Saatchi- στη δεκαετία του ’60 συναντήθηκε επαγγελματικά με τον Παύλο τον Γιαννικώστα, έναν φέρελπη ηχολήπτη του τότε ΕΙΡ (πρόδρομο της σημερινής ΕΡΤ) και το φημισμένο την εποχή του Studio Γιαννικώστα έγινε πραγματικότητα. Κι ενώ η Columbia και το Sudio ERA εξειδικεύονταν στη δισκογραφία και στην κινηματογραφία αντίστοιχα, στο Studio Γιαννικώστα γράφονταν τα ραδιοφωνικά θεατρικά καθώς και τα περίφημα εκείνα ραδιοφωνικά serials της εποχής. Ο Λέλος ο Μοδιάνο διηύθυνε τη ΡΑΔΕΞ που αντιπροσώπευε τη Sony κι από ‘κει ξεκίνησε ο εμπλουτισμός των συνεδρίων και των εκδηλώσεων με μηχανήματα video. Ο γυιός του, ο συμπαθέστατος και φύσει γλυκύτατος Μίκης Μοδιάνο, είναι που εξέλιξε την αρχική αυτή προσπάθεια σε μια μεγάλη επιχείρηση τηλεοπτικών παραγωγών, τη Modiano ΑΕ. Ο Στέλιος ο Στρατούρης είχε ένα μικρό αλλά με ιδιαίτερη προσωπικότητα μαγαζί με δίσκους κοντά στο τέρμα Ιπποκράτους και η σχέση του με τους ήχους τον έφερε κοντά στον Γιάννη τον Τσεκλένη και τις επιδείξεις μόδας. Αργότερα σαν φυσική συνέχεια ο Στέλιος εξελίχθηκε και στον χώρο των προβολών και των παρουσιάσεων κι έτσι ξεκίνησε η επιχείρηση που είναι και σήμερα γνωστή ως Mini Tone Studio AV. Ο Νίκος ο Σεργόπουλος ήταν ηλεκτρολόγος και επειδή κατά τα τέλη της δεκαετίας του ’50 είχε το μαγαζί του δίπλα στο γήπεδο του Παναθηναϊκού στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, ήταν εκείνος που όποτε είχε αγώνα έβαζε τα μεγάφωνα για τις αναγγελίες και για τις διαφημίσεις. Κι αργότερα με τις εκδηλώσεις και τις συναυλίες του ’70, ήταν εκείνος που ξεκίνησε τα ηχητικά των συναυλιών και τα φώτα. Τα φώτα του Νίκου του Σεργόπουλου έσβησαν οριστικά εκεί γύρω στα ’80. Ο Γιώργος ο Χατζηευστρατίου στις αρχές του ’70 συμμετείχε έχοντας την ευθύνη για τα τεχνικά θέματα σε μια μικρή τότε εταιρία στην Καραγεώργη Σερβίας, την Intercopy που είχε να κάνει με μηχανήματα φωτοαντιγραφικά, με πολλές όμως ανησυχίες σε ένα ευρύτερο τεχνολογικό φάσμα. Εκείνη την εποχή τα ηλεκτρονικά είχαν πάρει μια ισχυρή ώθηση αφού είχε αρχίσει μόλις να αποκαλύπτεται ο πλούσιος κόσμος των ημιαγωγών, με το τρανζίστορ αρχικά και με μια μακρά σειρά από “istors”, μεταξύ των οποίων το thyristor (θυρίστορ -από το ελληνικό “θύρα”) που μπορούσε να λειτουργεί ως ρυθμιστής ρεύματος, ώστε να ελέγχει τη φωτεινότητα μιας λάμπας ή τις στροφές ενός κινητήρα. Μια αγγλική εταιρία, η γνωστή Electrosonic, εκμεταλλεύθηκε το thyristor για να δημιουργήσει το πρώτο ηλεκτρονικό dissolve control. Τι ήταν αυτό; Οι παλαιότεροι σήμερα θα θυμούνται κάποιες προβολές slides, είτε σε μια μεμονωμένη οθόνη είτε σε πολλές που συνέθεταν μια συνήθως τεράστια επιφάνεια προβολής, όπου η μία εικόνα διαδέχονταν την άλλη σε μια βαθμιαία αλληλοεμφάνιση, σε ένα συνεχές cross fade, dissolve ή fondue enchenee όπως πιο χαρακτηριστικά αποκλήθηκε. Αυτό το βαθμιαίο σβήσιμο της λάμπας του ενός προβολέα με αντίστοιχα βαθμιαίο άναμμα της λάμπας του άλλου, που μέχρι τότε γίνονταν με έναν αρκετά περίεργο μηχανικό τρόπο, άρχισε τώρα χάρις στο thyristor να γίνεται ηλεκτρονικά. Ταυτόχρονα, με το ίδιο αυτό ηλεκτρονικό εξάρτημα η Electrosonic παρουσίασε τα πρώτα ηλεκτρονικά dimmers για τη ρύθμιση του φωτισμού στο θέατρο. Ο θεατρικός φωτισμός μέχρι τότε ρυθμίζονταν -μη γελάσετε!- με κάποια κιούπια (υπάρχει κανείς που να ξέρει τα “κιούπια”;) με νερό, που αργότερα η τεχνολογία(!) της εποχής τα αντικατέστησε με πλαστικούς κουβάδες. Μερικές φορές, χωρίς υπερβολή, ήταν πιο ενδιαφέρον να παρακολουθεί κανείς τους ηλεκτρολόγους του θεάτρου να παλεύουν κυριολεκτικά για να αλλάξουν σωστά τους φωτισμούς της παράστασης, παρά την ίδια την παράσταση. Κάποια στιγμή κατά το ’74 ο Κώστας Καζάκος ανέβασε στο θέατρο Διάνα την “Ασπασία” του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Το έργο είχε δύσκολους φωτισμούς, πολύ πιό δύσκολους από την “Ιστορία του Ιρκούτσκ” που είχε προηγηθεί και που είχε ιδιαίτερα παιδέψει τον Καζάκο. Το πρόβλημα λύθηκε με την πρώτη εγκατάσταση ηλεκτρονικών dimers στο ελληνικό θέατρο. Dimmers Electrosonic που εισήγαγε η Intercopy και η πρώτη επαφή του ανήσυχου πνεύματος του Γιώργου Χατζηευστρατίου με τον κόσμο του σκηνικού φωτισμού. Η συνέχεια γράφεται μέχρι σήμερα στο επιβλητικό κτίριο, δεξιά καθώς ανηφορίζουμε στην Εθνική Οδό κοντά στη γέφυρα προς τη Ν.Φιλαδέλφεια, με την επιγραφή Elektron και τα εντυπωσιακά φώτα, τα lasers, τις πελώριες “φλόγες” κι όλα τα συναρπαστικά εφφέ. Cross Fade. Σίγουρα η εικόνα στο χώρο των οπτικοακουστικών και των συνεδρίων δεν είναι πια η ίδια. Η νέα εικόνα, το νέο φως, έχει ήδη εμφανιστεί. Ο Παναγιώτης Ποδηματάς. Η Αφροδίτη και η Έλπη Μποφιλιάκη. Ο Μιχάλης Ανδρεάδης (της οικογενείας Πάνου). Η Aida Στρατούρη. Ο Δημήτρης κι ο Αλέξης Φύσσας. Ο Ζεράρ Μορέν. Ο Παναγιώτης Παπάζογλου. Αλλά και τόσοι άλλοι αξιόλογοι επαγγελματίες καθιερωμένοι στο χώρο, για τους οποίους, λόγω του ότι δεν έχω προσωπική γνωριμία, δεν μπορώ να χρησιμοποιήσω τα ονόματά τους. Όμως η σύντομη αυτή ιστορική αποτύπωση είναι κατ’ ανάγκη ελλειπής αφού δεν συμπεριλαμβάνει τα δικά μου. Αλλά γι αυτά θα μπορούσαν να μιλήσουν άξιοι συνεργάτες μου όπως ο Λευτέρης Ποπώφ, ο Μανώλης Βουμβουνίδης, ο Ηλίας Ράπτης, ο Τάσσος Μουζουράκης, ο Γιάννης Αμπελικάκης, ο Παντελής Ιερομόναχος, και βέβαια, ο Στράτος. Ο Στράτος ο Ασβεστάς που για δεκαετίες ήταν ο συνδετικός κρίκος όλης της προσπάθειας. Πάντως αυτοί που δεν μπορούν να λείψουν είναι εκείνοι που έκαναν όλη αυτή την εξέλιξη δυνατή. Αυτοί που την υιοθέτησαν, την υποστήριξαν και… την πλήρωσαν: Οι Πελάτες. Χωρίς τους οποίους, εμείς απλώς δεν θα υπήρχαμε. Χωρίς αυτούς αντί για cross fade θα είχαμε fade to black. Γιατί τελικά γι’ αυτούς έγιναν όλα.

(*) Ο κ. Αχιλλέας Ν. Μίχος ασχολείται για μερικές δεκαετίες με την παραγωγή επιχειρησιακών εκδηλώσεων.

Μάρτιος 2007