Παγκόσμια Έρευνα: Ανταγωνιστικότητα και Προοπτικές του Ελληνικού Συνεδριακού Τουρισμού

του Γιάννη Μιχαηλίδη*

H εταιρεία Ηospitality & Tourism Consulting πραγματοποίησε το 2006 την πρώτη έρευνα που έχει διεξαχθεί για τον ελληνικό συνεδριακό τουρισμό. Η διεξαγωγή της έρευνας συγχρηματοδοτήθηκε από το HAPCO και τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν από το Γ. Διευθυντή της εταιρείας, κ. Γιάννη Μιχαηλίδη, στο 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο του HAPCO.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ & ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Παρουσιάζονται παρακάτω τα κυριότερα αποτελέσματα και συμπεράσματα που προκύπτουν από την έρευνα που διεξήχθη για την ανταγωνιστικότητα και τις προοπτικές του ελληνικού συνεδριακού τουρισμού. Στην έρευνα συμμετείχαν οργανωτές συνεδρίων (PCOs/DMCs) από τη παγκόσμια συνεδριακή αγορά και το ερωτηματολόγιο περιλάμβανε τις ακόλουθες θεματικές ενότητες:
• Προβολή Συνεδριακού Τουρισμού
• Ανταγωνιστικότητα Ελληνικού Συνεδριακού Τουρισμού
•Προοπτικές Ελληνικού Συνεδριακού Τουρισμού
Πέρα των αποτελεσμάτων που αφορούν στον ελληνικό συνεδριακό τουρισμό, η έρευνα περιλαμβάνει επίσης και στοιχεία που αφορούν τάσεις της παγκόσμιας συνεδριακής αγοράς.

ΠΡΟΒΟΛΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Πηγές ενημέρωσης/πληροφόρησης
Το internet (94%), οι συστάσεις (91%), οι τοπικές ενώσεις/Convention Bureau (91%) και οι συνεδριακές εκθέσεις (82%) αποτελούν τις σημαντικότερες πηγές για ενημέρωση και άντληση πληροφοριών.
Το εντυπωσιακό ποσοστό του internet επιβεβαιώνει ότι το διαδίκτυο παίζει καθοριστικό ρόλο όχι μόνο εν γένει στην τουριστική βιομηχανία, αλλά ακόμη και στους επαγγελματίες οργανωτές συνεδρίων.
Στην ερώτηση για το αν γνωρίζουν κάποιες ιστοσελίδες στις οποίες ανατρέχουν για εύρεση πληροφοριών που αφορούν το ελληνικό συνεδριακό προϊόν, το συντριπτικό ποσοστό του 81% απάντησε ότι δεν γνωρίζει καμία ιστοσελίδα και μόλις το 19% ανέφερε ότι γνωρίζει κάποια ιστοσελίδα.
Αντίθετα οι διαφημιστικές καταχωρήσεις στο διεθνή κλαδικό τύπο εμφάνισαν χαμηλό ποσοστό σπουδαιότητας κυρίως λόγω της αδυναμίας τους να μεταφέρουν στους τελικούς αποδέκτες τα κατάλληλα μηνύματα.
Αξιολόγηση διεθνών συνεδριακών εκθέσεων
Στην αξιολόγηση της σπουδαιότητας των έξι σημαντικότερων διεθνών συνεδριακών εκθέσεων, πρωτοστατούν η ΕΙΒΤΜ και η ΙΜΕΧ, ακολουθούν σε μια δεύτερη κατηγορία, η Confex του Λονδίνου και το Motivation Show στο Σικάγο, και στην τρίτη κατηγορία η BTC στη Φλωρεντία και η M&IT στο Λονδίνο.
Η συνεδριακή έκθεση ΙΜΕΧ στην Φρανκφούρτη κατέχει το υψηλότερο ποσοστό σπουδαιότητας (very important: 62%) εν συγκρίσει με την ΕΙΒΤΜ Βαρκελώνης (very important: 44%).

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΩΝ ΠΡΟΟΡΙΣΜΩΝ & ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ

Κριτήρια επιλογής συνεδριακών προορισμών
Πριν την αξιολόγηση του ελληνικού συνεδριακού προϊόντος ζητήθηκε από τους ερωτηθέντες να αξιολογήσουν μερικά από τα σημαντικότερα κριτήρια επιλογής ενός συνεδριακού προορισμού (αξιολόγηση βάση βαθμού σπουδαιότητας). Συμπεριλήφθηκαν 16 κριτήρια επιλογής και με βάση το βαθμό σπουδαιότητας, ο οποίος προέρχεται από το άθροισμα του Very και Quiet important, τα κυριότερα κριτήρια επιλογής είναι:
• απευθείας αεροπορική πρόσβαση (97%)
• ασφάλεια του προορισμού (95%)
• pricing/rates – value for money (95%)
• image/prestige του προορισμού (93%)
• ύπαρξη αξιόπιστου τοπικού διοργανωτή (93%)
Κριτήρια επιλογής της Ελλάδος ως συνεδριακού προορισμού
Στη αξιολόγηση του βαθμού ικανοποίησης των κριτηρίων επιλογής της Ελλάδος ως συνεδριακού προορισμού – ζητήθηκε να απαντήσουν μόνο PCOs που διαθέτουν κάποια εμπειρία/συνεργασία με την Ελλάδα. Συμπεριλήφθηκαν 16 κριτήρια επιλογής και τα κριτήρια με το υψηλότερο ποσοστό βαθμού ικανοποίησης (άθροισμα του Very και Quiet satisfied) είναι:
• πολιτισμός-ιστορία (93%)
• ασφάλεια προορισμού (91%)
• κλίμα (89%)
• image/prestige (88%)
Από τα παραπάνω κριτήρια επιλογής συμπεραίνεται ότι η Ελλάδα, ως συνεδριακός προορισμός, απολαμβάνει τα πλεονεκτήματα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος και όχι κάποιο/α κριτήρια επιλογής που σχετίζονται άμεσα με το καθαυτό συνεδριακό προϊόν.
Δύο καινούρια στοιχεία είναι ότι η Ελλάδα έχει αποκτήσει συγκριτικό πλεονέκτημα σε θέματα που αφορούν την ασφάλεια, ενώ σημαντικό είναι και το ποσοστό που αφορά τη φήμη/image του προορισμού. Αν και δεν υπάρχουν προηγούμενα συγκριτικά στοιχεία, είναι φανερό ότι η φήμη της Ελλάδος ως τουριστικός προορισμός έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια αφενός λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων και αφετέρου λόγω της επιθετικής διαφημιστικής καμπάνιας που υλοποιεί ο ΕΟΤ τα τελευταία χρόνια.

Αξιολόγηση βαθμού ικανοποίησης Μεσογειακών χωρών ως συνεδριακών προορισμών.

Αποτελέσματα βάση τετράμετρης κλίμακας

Σύγκριση Very-Quite vs Not very/Not at all satisfied

Σύγκριση Very vs Quite satisfied

Τα κριτήρια επιλογής της Ελλάδος που εμφάνισαν το υψηλότερο ποσοστό μη ικανοποίησης, (το οποίο προκύπτει από το άθροισμα του Νot very και Not at all satisfied) έχουν ως εξής :
• Πρόσβαση σε ενημέρωση-χρηστικές πληροφορίες (34%)
• Ύπαρξη εθνικού ή τοπικού convention bureau (26%)
• Αξιοπιστία τοπικού οργανωτή/PCO (23%)
• Έλλειψη χώρων για εκδηλώσεις – off site venues (20%)
• Έλλειψη απευθείας αεροπορικής πρόσβασης (18%)
• Value for money (18%)
Το κριτήριο “Πρόσβαση σε ενημέρωση-χρηστικές πληροφορίες – Access on related information” αποκτά ιδιαίτερη σημασία και υποδηλώνει τόσο την έλλειψη εξειδικευμένης προβολής όσο και την έλλειψη ολοκληρωμένης πληροφόρησης για το ελληνικό συνεδριακό προϊόν.
Η ύπαρξη εθνικού και τοπικού convention bureau αποτελεί σήμερα θεσμό που έχει αναπτυχθεί όχι μόνο σε όλες σχεδόν τις χώρες αλλά και σε πολλούς επιμέρους προορισμούς που στοχεύουν στο συνεδριακό τουρισμό. Σήμερα η Ελλάδα διαθέτει μόνο το convention bureau της Θεσσαλονίκης.
Η έλλειψη αξιοπιστίας τοπικού οργανωτή, εστιάζεται κυρίως στο γεγονός ότι το επάγγελμα του PCO δεν είναι θεσμοθετημένο και συνεπώς υπάρχουν ελεύθεροι επαγγελματίες ή/και ταξιδιωτικά γραφεία που αναλαμβάνουν τη διοργάνωση συνεδρίων/ταξιδιών κινήτρων χωρίς εμπειρία, γνώση και αξιοπιστία – πλήττοντας έτσι τον ελληνικό συνεδριακό τουρισμό.
Σημαντικό είναι επίσης και το ποσοστό που αφορά την έλλειψη χώρων για εκδηλώσεις (off-site venues for events). Το αποτέλεσμα είναι αναμενόμενο αφού οι ελληνικοί προορισμοί αδυνατούν να κάνουν χρήση πολλών αξιόλογων πολιτιστικών και μη, χώρων για τη διοργάνωση μιας εκδήλωσης (π.χ. πρόβλημα χορήγησης άδειας, γραφειοκρατία κτλ.) εν αντιθέσει με άλλες χώρες οι οποίες εκμεταλλεύονται αποτελεσματικά την ύπαρξη εντυπωσιακών χώρων, μουσείων κτλ.
Συμπεριλήφθηκε επίσης ανοιχτή ερώτηση προς όλους τους ερωτηθέντες PCOs στην οποία ζητήθηκε να αναφέρουν τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της Ελλάδος ως συνεδριακού προορισμού, ανεξαρτήτως προηγούμενης ή μη εμπειρίας με την Ελλάδα.
Στα πλεονεκτήματα επιβεβαιώθηκαν το κλίμα, ο πολιτισμός και η ιστορία, ενώ σημαντικές ήταν και οι αναφορές για την καλή φιλοξενία της χώρας. Στα μειονεκτήματα, το κόστος (value for money) και η απευθείας αεροπορική πρόσβαση αυξάνονται σημαντικά σε συχνότητα αναφοράς όταν καλούνται να απαντήσουν και ερωτηθέντες που δεν έχουν επιλέξει μέχρι σήμερα την Ελλάδα. Επιπρόσθετα η ποιότητα των υπηρεσιών και η κακή οργάνωση συμπληρώνουν τη λίστα των σημαντικότερων μειονεκτημάτων που παρουσιάζει η ελλάδα ως συνεδριακός προορισμός.
Αξιολόγηση βαθμού ικανοποίησης επιλεγμένων μεσογειακών χωρών
Για την περαιτέρω αξιολόγηση της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού συνεδριακού προϊόντος, η έρευνα περιλάμβανε την αξιολόγηση του βαθμού ικανοποίησης των μεσογειακών χωρών ως συνεδριακών προορισμών. Στόχος της ερώτησης ήταν να πραγματοποιηθεί μια γενική αποτίμηση της ανταγωνιστικότητας των μεσογειακών χωρών, διότι υπάρχουν επιπρόσθετοι και διαφορετικοί παράμετροι για την αξιολόγηση των συνεδρίων και των ταξιδιών κινήτρων. Με βάση το βαθμό ικανοποίησης που προκύπτει από το άθροισμα του Very και Quite satisfied, τα αποτελέσματα έχουν ως εξής:
• εντυπωσιακό το ποσοστό ικανοποίησης 100% για την Ισπανία
• η Ελλάδα στη δεύτερη θέση με 95%
• ακολουθεί η Πορτογαλία με 92% και η Ιταλία με 91%
• ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης και το ποσοστό της Κροατίας, το οποίο κρίνουμε ότι αντικατροπτίζει το παράδειγμα μιας ανερχόμενης χώρας στο συνεδριακό τουρισμό.
• το υψηλότερο ποσοστό μη ικανοποίησης παρουσιάζει η Τυνησία (36%) που αποτελεί ανέκαθεν έναν από τους φθηνότερους συνεδριακούς προορισμούς της Μεσογείου.
Σε μια περαιτέρω ανάλυση του βαθμού ικανοποίησης 95% (που προέρχεται από το άθροισμα του Very και Quiet
satisfied) για την Ελλάδα διαπιστώνουμε ότι υπάρχει μια μετριότητα στην αξιολόγηση του συνεδριακού προϊόντος αφού το ποσοστό του Quite Satisfied (77%) είναι πολύ υψηλότερο από το Very Satisfied (19%). Σε άλλες μεσογειακές χώρες όπως η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ισπανία, τα ποσοστά ικανοποίησης Very και Quiet satisfied ισομοιράζονται μεταξύ τους.

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Πρόθεση διοργάνωσης Μeeting, Ιncentive και Congress στην Ελλάδα
Ζητήθηκε από τους PCOs να δηλώσουν τις προθέσεις τους για τη διοργάνωση ενός Μeeting, Ιncentive ή Congress στην Ελλάδα τα επόμενα πέντε χρόνια. Μερικά από τα σημαντικότερα αποτελέσματα περιλαμβάνουν:
• Τις πολύ καλές προοπτικές για τα ταξίδια κινήτρων, που στην επιλογή “Already Booked” απέσπασαν το υψηλότερο ποσοστό με 8%, ενώ εντυπωσιακό είναι και το 19% στην επιλογή “Definitely will”.
• Το αξιόλογο ποσοστό για τη διοργάνωση μικρομεσαίων συνεδρίων (meetings) με ποσοστό 13% στην επιλογή “Definitely will”.
• Τις δυσοίωνες προοπτικές για τη διοργάνωση μεγάλων συνεδρίων (congress), αφού παρουσίασαν τα μικρότερα ποσοστά στη θετική πρόθεση και τα υψηλότερα ποσοστά στην αρνητική πρόθεση. Στοιχείο που οφείλεται κυρίως στην έλλειψη μεγάλων συνεδριακών κέντρων.
Πρόθεση επιλογής ελληνικού συνεδριακού προορισμού
Για την αξιολόγηση των σημαντικότερων ελληνικών συνεδριακών προορισμών ζητήθηκε να εκφράσουν την πρόθεσή τους σχετικά με το ποιους προορισμούς θα επέλεγαν για τη διοργάνωση ενός συνεδρίου/ταξίδι κινήτρου. Μεταξύ των αποτελεσμάτων ξεχώρισαν:
• Το εντυπωσιακό ποσοστό της Αθήνας, που με 93% την κατατάσσει ως το δημοφιλέστερο συνεδριακό προορισμό στην Ελλάδα.
• Αναμενόμενο το υψηλό ποσοστό για την Κρήτη και τη Ρόδο, με 69% και 66% αντίστοιχα, που αποτελούν τους κυριότερους συνεδριακούς προορισμούς στην Ελλάδα.
• Στον αντίποδα, υψηλά είναι τα ποσοστά των προορισμών στην κατηγορία “no experience/opinion” – Xαλκιδική 69%, Κως 59% και Θεσσαλονίκη 54%.
Πρόθεση συνεργασίας με τοπικό οργανωτή συνεδρίων
Στη πρόθεση συνεργασίας με τοπικό PCO/DMC για τη διοργάνωση ενός συνεδρίου/incentive στην Ελλάδα το συντριπτικό ποσοστό του 96% απάντησε ότι θα επιλέξει τοπικό διοργανωτή (PCO).

Επιρροή των Ολυμπιακών Αγώνων 2004 στον ελληνικό συνεδριακό τουρισμό
Η επιρροή των Ολυμπιακών Αγώνων είναι στατιστικά αποδεδειγμένο ότι συμβάλει σημαντικά στην αύξηση του συνεδριακού τουρισμού. Στοιχείο το οποίο επιβεβαιώθηκε και στην παρούσα έρευνα.
Για τους PCOs που συνεργάζονταν με την Ελλάδα και πριν το 2004, το 40% ανέφερε ότι αυξήθηκε σημαντικά το ενδιαφέρον για την Ελλάδα.
Η εκδήλωση ενδιαφέροντος για τους PCOs που δεν είχανε καμία συνεργασία μέχρι το 2004, είναι επίσης εντυπωσιακή:
• 5% δήλωσε ότι έχει πραγματοποιήσει τη διοργάνωση συνεδρίου/ταξίδι κινήτρου για πρώτη φορά
• 18% ανέφερε ότι συγκαταλέγει την Ελλάδα στις προτάσεις του
• και ένα 27% δήλωσε ότι υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον από τους πελάτες του
Τέλος, σημαντικό είναι και το ποσοστό του 40% των ερωτηθέντων PCOs οι οποίοι απέστειλαν, προαιρετικά, τα πλήρη στοιχεία τους για να τους αποσταλεί ενημερωτικό υλικό για το συνεδριακό προϊόν της Ελλάδος. Πρόκειται για ένα αρκετά υψηλό ποσοστό που αφενός μεν δείχνει το ενδιαφέρον για τη Ελλάδα, αλλά αφετέρου υποδηλώνει και την αδυναμία του προορισμού να ενημερώνει ολοκληρωμένα και συστηματικά τους επαγγελματίες του συνεδριακού τουρισμού.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ
Τα συμπεράσματα της έρευνας που προκύπτουν από την ανάλυση και επεξεργασία όλων των αποτελεσμάτων είναι τα εξής:
• έλλειψη εξειδικευμένης προβολής του ελληνικού συνεδριακού προϊόντος
• έλλειψη οργανωμένης και ολοκληρωμένης πληροφόρησης / ενημέρωσης
• το ελληνικό συνεδριακό προϊόν δεν διαφοροποιείται και είναι απλά αποδέκτης των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων που παρουσιάζει το ελληνικό τουριστικό προϊόν
• υπάρχει αυξημένη ζήτηση και ενδιαφέρον για συνέδρια και ταξίδια κινήτρων και το ζητούμενο είναι να κεφαλαιοποιηθεί το ενδιαφέρον με κλείσιμο συνεργασιών.

(*) Γιάννης Μιχαηλίδης: Διευθυντής της εταιρείας Hospitality & Tourism Consulting

Αύγουστος 2007