Κάποτε ήταν στη μόδα τα ανέκδοτα με ελέφαντες. Ρωτούσε λοιπόν κάποιος “Πού κάθεται ο ελέφαντας των 10 τόνων; Κι η απάντηση ήταν “Όπου θέλει”. Στον ευρύτερο χώρο της επιχειρησιακής επικοινωνίας που δραστηριοποιούμαστε ο δικός μας ελέφαντας των πολλών τόνων -η διαφήμιση- για λόγους καθαρά ζωτικού χώρου επεκτάθηκε και άρχισε να καλύπτει όμορες περιοχές όπως αυτή των κινηματογραφικών παραγωγών, των δημοσίων σχέσεων, των events και πάει λέγοντας. Κι όσο η οικονομία, δηλαδή το Χρηματιστήριο, πήγαινε καλά όλοι ήσαν λίγο πολύ ευχαριστημένοι αφού δουλειά υπήρχε για όλους. Πρόσφατα όμως, η πτώση του Χρηματιστηρίου έφερε τη μείωση της κερδοφορίας, που με τη σειρά της έφερε συγχωνεύσεις, περιορισμούς στα έξοδα και μια σειρά από αλυσωτές αντιδράσεις που είχαν ως αποτέλεσμα τη συρρίκνωση της διαφημιστικής δαπάνης. Επί πλέον, οι διαφημιζόμενοι άρχισαν σκληρότερες διαπραγματεύσεις για τις αμοιβές και το πράγμα πήγε ακόμη χειρότερα. Όμως, μικρότερη διαφημιστική δαπάνη σημαίνει όχι μόνο μικρότερα κέρδη για τις διαφημιστικές εταιρίες αλλά και μικρότερο κύκλο εργασιών για τις εταιρίες παραγωγής τηλεοπτικών spots. Και η άσχημη αυτή συγκυρία βρίσκει τις εταιρίες παραγωγής με τεράστια ανοίγματα για επενδύσεις σε εξοπλισμό κι ίσως το σπουδαιότερο, σε έμψυχο υλικό απόλυτα εξειδικευμένο που δεν μπορείς να το βρείς όποτε το θελήσεις. Άρα λοιπόν τι πιό φυσικό από το άνοιγμα σε νέες αγορές και μάλιστα και με τη υποστήριξη της μητρικής διαφημιστικής. Και με ολόκληρο τον υψηλού όντως επιπέδου παραγωγικό τους μηχανισμό να υπολειτουργεί, τι πιό απλό από το να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στην αγορά των συνεδρίων, των εκδηλώσεων, των events, των εκθέσεων κ.ο.κ. Ταυτόχρονα, και εν όψει 2004, ίδρυσαν ακόμη και θυγατρικές που έχουν ως αντικείμενο το σύνολο της αγοράς που μέχρι πρότινος εξυπηρετείτο από μικρότερες αλλά εξειδικευμένες στο χώρο αυτό επειχειρήσεις. Και μέχρις εδώ έχουμε τις επιπτώσεις στον κλάδο από την ύφεση. Όμως το πρόβλημα δεν γεννήθηκε τώρα. Γιατί αν και μια-δυό επιχηρήσεις του κλάδου των συνεδρίων κατάφεραν να αναπτυχθούν και να “προαχθούν” στον κλάδο των τηλεοπτικών παραγωγών, οι υπόλοιπες έμειναν να παρακολουθούν το αντικείμενό τους να συρρικνώνεται μέχρις της απλής ενοικίασης του οπτικοακουστικού εξοπλισμού δίχως καμμιά σοβαρή δημιουργική συμμετοχή και προστιθέμενη αξία. Πως έγινε αυτό; Κατ’ αρχήν εδώ και δύο περίπου δεκαετίες το marketing στην Ελλάδα ασχολείται αποκλειστικά και μόνον με την υλοποίηση των οδηγιών που έρχονται από τα κεντρικά των μητρικών εταιριών του εξωτερικού. Όλο το λανσάρισμα, η υποστήριξη -η επικοινωνία γενικά του προϊόντος, έρχεται έτοιμη απ’έξω κι εδώ κάνουμε το λεγόμενο activating marketing για την υλοποίηση και μόνον των έτοιμων σχεδίων. Βέβαια δεν είναι όλες οι εταιρίες πολυεθνικές και εν πάσει περιπτώσει οι ευκαιρίες συνεργασίας δεν περιορίζονται στις προϊοντικές εκδηλώσεις και μόνον. Τί γίνεται ας πούμε με τα συνέδρια πωλητών και την παρακίνηση του προσωπικού γενικότερα. Όσον αφορά την παρακίνηση του προσωπικού, με 500.000 ανέργους τι μεγαλύτερη παρακίνηση από το ότι έχει μπεί κανείς κάπου και δουλεύει. Άμα υπάρχουν άνθρωποι με πανεπιστημιακά διπλώματα να δουλεύουν μέχρι τις 10:00′ το βράδυ για κάτι λιγότερο από χίλια ευρώ το μήνα, πείτε μου μετά εσείς για motivation. Αλλά παρ’όλα αυτά δεν παύουν να υπάρχουν και εταιρίες με διαφορετικές απόψεις και πάρτε για παράδειγμα τις ασφαλιστικές εταιρίες και τα μεγάλα και πολυπληθή συνέδρια που οργανώνουν, τουλάχιστον οι μεγαλύτερες από αυτές. Και βέβαια δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από μια σπουδαία ιδέα που αποδίδεται με φτηνό -ή φτηνιάρικο- τρόπο. Αν και ο τομέας αυτός μερικές δεκαετίες πριν συγκέντρωνε εντυπωσιακές παραγωγές για πολλές από τις οποίες ακόμη και σήμερα μιλούν όσοι έτυχε να τις παρακολουθήσουν, με την πάροδο του χρόνου ξέπεσε στην αντιγραφή, στην προχειρότητα… και στα εφέ. Παραγωγές και ευρήματα που επιστρατεύτηκαν κάποια στιγμή για την ικανοποίηση συγκεκριμένων επικοινωνιακών αναγκών αντιγράφηκαν κατά κόρον και κατέληξαν να γίνουν μαϊντανός, έτσι για λόγους εντυπωσιασμού και εφέ. Αποτέλεσμα ο κανιβαλισμός της αγοράς, ο περιορισμός του παραγωγικού μέρους στη συρραφή “ιδεών” και “concepts” της στιγμής, η απουσία σοβαρών δημιουργικών απόψεων άρα και κριτηρίων ποιοτικής επιλογής, με το βάρος να πέφτει στα εφέ και στην ενοικίαση των σκηνικών και των μηχανημάτων. Έτσι, η ουσιαστική απώλεια του δημιουργικού μέρους όχι μόνο στέρησε τις επιχειρήσεις του χώρου από έναν μοναδικό παράγοντα κερδοφορίας, αλλά ταυτόχρονα τις κατεδίκασε σε συνεχείς επενδύσεις για νέο εξοπλισμό, αλλά και σε συμπίεση των τιμών αφού τα κριτήρια επιλογής είναι τώρα πλέον οικονομικά. Ταυτόχρονα το υψηλό και ανελαστκό κόστος λειτουργίας τους (αμοιβές προσωπικού, χώροι κ.λ.π) επέτεινε τον ανταγωνισμό τιμών και ούτω καθεξής.
Παρεπόμενες συνέπειες ήταν ότι για κάποιες δουλειές το δημιουργικό να καλύπτεται κυρίως από τη διαφήμιση, ενώ για τις υπόλοιπες να καλλιεργηθεί η άποψη ότι για μια εταιρική παρουσίαση δεν χρειάζεται παρά η προβολή κάποιων video’s και PowerPoint slides. Και κάποιος, “για να φέρει τα μηχανήματα”. Και βέβαια ο καθένας με ένα computer κάνει και video και μουσική και PowerPoint slides, και βέβαια πάντα κάποιος βρίσκεται με πιό νέα μηχανήματα, κι ίσως και με καλύτερες τιμές. Κοντολογίς… πεδίον δόξης λαμπρόν! Και το πεδίον είναι ελεύθερον δια πάντα βουλόμενον. Οργανωτές συνεδρίων, εκδηλώσεων, events, Meeting Planners, Destination Managers, Consultants… δεν έχουν παρά να διαλέξουν την συμφερότερη προσφορά από τις τόσες και να φέρουν σε πέρας το έργο του πελάτη Τους. Κι έτσι λοιπόν ενώ σήμερα βλέπουμε μπροστά μας την ύφεση, στο βάθος εξελίσσεται μια ιστορία με ελέφαντες. Μόνο που τη φορά αυτή δεν είναι ανέκδοτο.
Απρίλιος 2003