του Γιώργου Α. Μπαρμπούτη*
Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΚΟΛΟΣΣΟΥ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ
Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ
Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΟΝΕΙΡΩΝ
Σε όλη την πορεία της ανθρώπινης εξέλιξης, η κοινωνία μας έχει μεταβεί σταδιακά από την αγροτική αρχικά, στη βιομηχανική εποχή, και στη συνέχεια στην εποχή των πληροφοριών. Εισερχόμαστε σήμερα στην εποχή της κοινωνίας των ονείρων όπου τα συναισθήματα, οι συγκινήσεις και η φαντασία επικρατούν. Η αναδυόμενη οικονομική αξία στην κοινωνία των ονείρων δεν είναι πλέον οι υπηρεσίες αλλά οι εμπειρίες.
Ο τουρισμός στην κοινωνία των ονείρων δεν πουλάει πια κρεβάτια και πακέτα αλλά διακινεί εμπειρίες. Οι διαμορφωτές προϊόντων και οι marketers δημιουργούν και συνθέτουν όνειρα και μύθους. Ξεφεύγουμε από το να είμαστε απλοί διαχειριστές λειτουργιών και γινόμαστε συντονιστές ενός συνόλου ιστοριών, ονείρων και εμπειριών.
Ένα σύγχρονο και δυναμικό σύστημα τουρισμού είναι αναγκαίο να προσαρμοστεί σε αυτή την εξέλιξη αναπτύσσοντας νέα τουριστικά προϊόντα και υπηρεσίες που θα έχουν τη μορφή αναλώσιμων εμπειριών. Για να επιτευχθεί αυτό, είναι απαραίτητο να δομηθεί ένα υποκινητικό περιβάλλον τουρισμού όπου ο επισκέπτης θα αισθάνεται συμμέτοχος σε αληθινές και εμπνευσμένες συγκινήσεις.
ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΣΤΙΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ
Οι σύγχρονοι καταναλωτές γίνονται ολοένα και περισσότερο έμπειροι, ώριμοι, ανεξάρτητοι, απαιτητικοί και εξεζητημένοι με συνέπεια να μην είναι πλέον ευχαριστημένοι από τα προϊόντα και τους προορισμούς που επισκέπτονται.
Τα «φυσικά» προϊόντα που οι προορισμοί προσφέρουν όπως αξιοθέατα, ξενοδοχεία και εστιατόρια δεν είναι πλέον επαρκή, αλλά η διαφοροποίησή τους και η προστιθέμενη αξία τους προκύπτει μέσα από τις εμπειρίες, τις καινοτόμες υπηρεσίες και τα εξαιρετικά βιώματα που παρέχουν στους επισκέπτες τους. Όπως η εμπειρογνώμων τουρισμού Αuliαna Poon επισημαίνει:
“Οι προορισμοί, πρέπει να μετακινηθούν πέρα από την προσφορά των προϊόντων και υπηρεσιών, στη δημιουργία, την ενορχήστρωση και την παροχή εξαιρετικών εμπειριών στους επισκέπτες τους, σε επίπεδα που θα υπερβαίνουν τις αναμενόμενες προσδοκίες τους”.
Η ΡΟΔΟΣ ΣΤΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
Για να καταστεί η Ρόδος ανταγωνιστική στο μέλλον απαιτείται να γίνουν σημαντικά μεγάλες δράσεις (Mega-Actions) και σημαντικά μεγάλα γεγονότα (Mega– Events) που θα δημιουργήσουν εξαιρετική ζήτηση για τον προορισμό και θα της επιτρέψουν να εισαχθεί επιτυχώς στην κοινωνία των ονείρων προσφέροντας εξαιρετικές εμπειρίες στους επισκέπτες της.
Η δημιουργική αναβίωση του Θαύματος του Κολοσσού σε ένα σύγχρονο Έργο-Θαύμα (Mega Attraction) είναι εκείνη η μεγάλη δράση που θα μετουσιώσει, θα μετεξελίξει και θα αξιοποιήσει τα ανεκτίμητα άυλα στοιχεία και τις συμβολικές αξίες του μυθικού μνημείου.
ΕΝΔΕΔΕΙΓΜΕΝΟ ΠΕΔΙΟ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΥ
Η πρόταση τίθεται υπέρ της δημιουργικής αναβίωσης του θαύματος του Κολοσσού σε ένα σύγχρονο έργο. Όμως αντιτίθεται στην ιδέα της δημιουργίας ενός στείρου αντίγραφου (Replica) του αρχαίου Θαύματος. Μία τέτοια προσπάθεια πέρα από άτοπη, καθώς τα ιστορικά στοιχεία που υπάρχουν είναι ελλιπή και ανακριβή, πολύ περισσότερο θα ήταν αναχρονιστική, διότι θα αφαιρούσε τα στοιχεία του Θαύματος, το μυστήριο, την καλλιτεχνική και μυθολογική αξία του ιστορικού έργου.
ΟΡΑΜΑ
Η δημιουργία ενός Θαύματος εκδοχής και οπτικής 21ου αιώνα που θα αντλεί την έμπνευσή του από το αρχαίο. Θα πρέπει να είναι ένα εξελικτικό δημιούργημα, που θα προσδώσει υπόσταση στις απαράμιλλες συμβολικές αξίες του Κολοσσού, αποσκοπώντας να καταστεί ένα επίτευγμα της εποχής μας. Θα αποτελεί σύμβολο του Ελληνικού Πολιτισμού και θα εμπλουτισθεί με ένα οικουμενικό ιδεολογικό περιεχόμενο.
“Όπως ακριβώς ο Κολοσσός κατασκευάστηκε για να αποτίσει φόρο τιμής στο θεό Ήλιο, την ειρήνη και την ελευθερία, το σύγχρονο Θαύμα, ευρισκόμενο στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, θα πρέπει να γίνει παγκόσμιο σύμβολο ειρήνης και φιλίας των λαών και μέσω της νοερής εκπομπής φωτός στις ανθρώπινες ιδέες και πράξεις, να αναδείξει τη Ρόδο σε πόλη- φάρο, διαχέοντας μηνύματα ελπίδας και αισιοδοξίας στις προσδοκίες των επερχόμενων γενεών”.
ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ
ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ – ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ
Για τη δημιουργία ενός σύγχρονου Θαύματος 21ου αιώνα, ανακύπτουν τρεις βασικές ιδιότητες που θα πρέπει να διασφαλίζει το έργο ως προς την εικαστική απεικόνιση και την τεχνική κατασκευή.
1. Καλλιτεχνική αξία παγκόσμιας αναγνωρισιμότητας.
2. Υπέρτατη αισθητική και εικαστική αρτιότητα.
3. Υπέρβαση (μέσω της καινοτομίας) των συμβατικών μεθόδων
κατασκευής.
Για να εξασφαλισθούν τα στοιχεία αυτά σε ένα δημιούργημα που θα τύχει διεθνούς αναγνώρισης και ευρείας αποδοχής, έχει προταθεί η προκήρυξη ενός ανοιχτού παγκόσμιου καλλιτεχνικού διαγωνισμού.
Εναλλακτικά όμως, μπορεί να γίνει ανάθεση του εγχειρήματος σε ένα αρχιτεκτονικό καλλιτεχνικό οίκο παγκόσμιας αναγνωρισιμότητας, ο οποίος με το κύρος του θα έδινε υπεραξία στο εγχείρημα, όπως ο καινοτόμος αρχιτέκτονας φωτός Gert Hof, ο γνωστός σε όλους μας πια Calatrava, o πολυβραβευμένος Frank Gehry, δημιουργός μεταξύ των πολλών του Μουσείου Guggenheim στο Μπιλμπάο.
ΕΞΕΥΡΕΣΗ ΠΟΡΩΝ-ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ
Ένα μεγάλο τμήμα των απαραίτητων πόρων μπορεί να εξασφαλισθεί μέσω μιας Διεθνούς Εκστρατείας Εξεύρεσης Πόρων που μπορούν να προέλθουν από:
1. Χορηγίες από Μείζονα Ιδρύματα της Ελλάδος και του εξωτερικού.
2. Επιδοτήσεις από επίσημους φορείς και Διεθνείς Οργανισμούς, την Κυβέρνηση, την Ευρωπαϊκή Ένωση, την UNESCO κ.α.
3. Υποστήριξη από Περιφερειακές, και Δημοτικές Αρχές.
4. Δωρεές από εύπορους Έλληνες και ομογενείς της διασποράς.
5. Προσφορές από απλούς Έλληνες και φιλέλληνες πολίτες.
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ – ΑΠΟΦΥΓΗ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ
Παρά την εκτιμώμενη σημαντικότατη δημιουργία μελλοντικών προσόδων η προτεινόμενη διαχείριση του έργου οφείλει να αποκλείσει την οποιαδήποτε μορφή εμπορευματοποίησής του που παραπέμπει σε ξενόφερτη κουλτούρα, αλλά να εστιάσει στην επανεπένδυση των εσόδων στη συντήρηση αλλά και την περαιτέρω αξιοποίηση του έργου με δράσεις όπως η διάδοση της Ελληνικής Ιστορίας και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, με τη δημιουργία ενός γειτνιάζοντος θεματικού Μουσείου για τον αρχαίο Κολοσσό και τη στέγαση ενός Διεθνούς Σημείου Συνάντησης τέλεσης διοργανώσεων Παγκόσμιας Ειρήνης.
ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ – ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
Ως θεμελιώδεις προϋποθέσεις επιτυχίας θέτουμε πρωτίστως την αντιμετώπιση του έργου ως εθνικής υπόθεσης, την εξασφάλιση ομοφωνίας, την από κοινού υιοθέτηση της ιδέας από όλα τα κόμματα καθώς και τη συμμετοχή όλων των φορέων και των αρχών που εμπλέκονται στην υλοποίηση του.
Θεωρούμε όμως απαραίτητο και υπεράνω όλων να συσταθεί μια πολύ υψηλού κύρους Διεθνής Επιτροπή, απαρτιζόμενη από εξέχουσες προσωπικότητες η οποία θα τεθεί υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας.
ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΙΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΟΜΟΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ
Αν και έχει μελετηθεί η περιπτωσιολογία διαφόρων ανάλογων έργων στο εξωτερικό, πολιτιστικού και τουριστικού χαρακτήρα εκείνο το οποίο προσομοιάζει στα χαρακτηριστικά του επιδιωκόμενου εγχειρήματος είναι η αναβίωση της αρχαίας Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας.
Η ιδέα της αναβίωσης ξεκίνησε το 1974 με προοπτική να ανακατασκευασθεί στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή όπου θεωρείτο ότι προϋπήρχε η αρχαία βιβλιοθήκη, και με όραμα να αποτελέσει το Κέντρο παραγωγής και διασποράς της σύγχρονης γνώσης και το χώρο διαλόγου μεταξύ ανθρώπων και πολιτισμών.
Μέσω της προκήρυξης ενός παγκόσμιου αρχιτεκτονικού διαγωνισμού προκρίθηκε η πρόταση του Νορβηγικού αρχιτεκτονικού οίκου Snohetta ανάμεσα σε 1400 καταχωρημένες υποψηφιότητες. Κόστισε 220.000.000 δολάρια και η χρηματοδότηση προέκυψε από εισφορές 27 κρατών μεταξύ των οποίων και της Ελλάδας.
Η Νέα Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας υποδέχεται ετησίως 1.500.000 επισκέπτες από όλο τον κόσμο. (πηγή: www.bibalex.org)
ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΑ ΕΓΧΕΙΡΗΜΑΤΑ
Ας δούμε όμως και ένα μελλοντικό εγχείρημα το οποίο έρχεται από την πόλη που διοργανώνει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2016 το Rio de Janeiro. Στα σχέδια τους είναι να κατασκευάσουν ένα άκρως καινοτόμο έργο–ορόσημο, τον Ολυμπιακό Ηλιακό Πύργο (Solar City Tower), ο οποίος προτάθηκε σε Διεθνή Διαγωνισμό Αρχιτεκτονικής και θα σηματοδοτεί την μεταπετρελαϊκή εποχή.
Το Solar City Tower θα καλωσορίζει τους επισκέπτες του Rio είτε από τη θάλασσα είτε από τον αέρα και θα αποστέλλει ένα διεθνές ολυμπιακό μήνυμα και μια ιδιαίτερη πολιτική έκκληση.
Το έργο θα αποτελείται από μια ηλιακή μονάδα παραγωγής ενέργειας με ηλιακά πάνελ που κατά τη διάρκεια της ημέρας θα παράγει ενέργεια,
Η «μηχανή κτίριο» θα μετατρέπεται σε ένα εντυπωσιακό θαύμα της φύσης: ένα αστικό καταρράκτη, ένα σύμβολο μοναδικής αξιοποίησης των δυνάμεων της φύσης.
Σε ύψος 105 μέτρων από τη θάλασσα θα υπάρχει παρατηρητήριο (observation deck) και μεγάλο μπαλκόνι όπου ο επισκέπτης θα έχει φαντασμαγορική πανοραμική θέα 360° στο τοπίο και θα μπορεί να βιώσει την αίσθηση του καταρράκτη, περπατώντας πάνω σε ένα γυάλινο ουράνιο μονοπάτι (sky walk).
(πηγή: www.rafaa.ch/rafaa/rio_de_janeiro.html)
ΟΦΕΛΗ ΚΑΙ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗ ΧΩΡΑ
Ας δούμε αναλυτικά τα πολλαπλά οφέλη και πλεονεκτήματα για τον προορισμό και τη χώρα που εμπεριέχει η πρόταση της αναβίωσης του αρχαίου Θαύματος του Κολοσσού:
• Σε επίπεδο επικοινωνίας εξασφαλίζει παγκόσμια δημοσιότητα και διεθνή απήχηση.
• Σε επίπεδο καλλιτεχνικής δημιουργίας αποτελεί μοναδική πρόκληση για αναγνωρισμένους Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες, η συμμετοχή των οποίων θα παράσχει εχέγγυα για την αισθητική αρτιότητα του έργου.
• Σε επίπεδο τεχνολογικής πρόκλησης η δυνατότητα του έργου να διαθέτει τα πλεονεκτήματα ενός σύγχρονου τεχνικού επιτεύγματος προωθεί την καινοτομία, καθώς θα πρέπει να υπερβαίνει τα ανθρωπίνως πεπερασμένα κατασκευαστικά δεδομένα
• Σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής και διεθνών σχέσεων η δημιουργία ενός παγκόσμιου κέντρου ειρήνης στην γεωγραφική καρδιά τριών ηπείρων θωρακίζει τη χώρα και δημιουργεί μεγάλες στρατηγικής σημασίας προεκτάσεις και ευκαιρίες.
Μπορεί επίσης, σε επίπεδο χώρας, να αποτελέσει την απαρχή αξιοποίησης μίας σειράς αντίστοιχων δημιουργικών τουριστικών και πολιτιστικών δράσεων που μπορούν να εμπνευσθούν, να δρομολογηθούν και να υλοποιηθούν σε κάθε γωνιά και σε κάθε μονοπάτι της Ελλάδας.
Κυριότερα όμως, σε μία περίοδο ισχυρής οικονομικής, κοινωνικής και ηθικής δοκιμασίας που διέρχεται η χώρα μας, το έργο μπορεί να προσφέρει μέγιστα κοινωνικά οφέλη. Xρειάζεται να επιτελεσθεί ένα πανεθνικό και υπερκομματικό έργο, το οποίο θα συσπειρώσει τις υγιείς δυνάμεις, θα ανατάξει τις ηθικές αρετές και θα ανυψώσει το ηθικό των Ελλήνων.
ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΤΗΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ
1. Στο Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Ροδίων επί Δημαρχίας Γεωργίου Γιαννόπουλου, τον Ιούλιο του 1999, κατατέθηκε σαν πρόταση δημιουργίας έργου χιλιετίας (Millennium) με προοπτική ολοκλήρωσης το 2004, η οποία ψηφίστηκε ομόφωνα από τα μέλη του, αλλά δυστυχώς υποβαθμίσθηκε από την Πολιτεία.
2. Στο Διεθνές Φόρουμ Τουρισμού της Επιστημονικής Ομάδας Τουρισμού του Επιμελητηρίου Δωδεκανήσου, τον Μάρτιο του 2005, πραγματοποιήθηκε εισήγηση με θέμα «Καινοτόμες Εμπειρίες μέσα από Σημαντικά Τουριστικά Θέλγητρα». Αποτέλεσμα αυτής της εισήγησης ήταν η απαρχή μιας σειράς συνομιλιών υλοποίησης με τον διάσημο Γερμανό αρχιτέκτονα φωτός Gert Hof και τους συνεργάτες του, στις οποίες συμμετείχαν τόσο ο Δήμος Ροδίων όσο και το Επιμελητήριο Δωδεκανήσου.
Το 2007 στο Dubai, στα πλαίσια της Ετήσιας Γενικής Συνέλευσης του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (W.T.C.A.), παρουσία του Δημάρχου Ροδίων κυρίου Χατζή Χατζηευθυμίου και αφού ελήφθη ομόφωνο ψήφισμα επικαιροποίησης της απόφασης από το τότε Δημοτικό Συμβούλιο, παρουσιάστηκε μία εξαιρετική πρόταση υλοποίησης του εγχειρήματος (www.the-new-colossus.org), με κύρια πηγή χρηματοδότησης τα 314 παραρτήματα του Παγκόσμιου Οργανισμού σε όλο τον κόσμο, αλλά λόγω της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης η υλοποίηση της πρότασης αυτής δείχνει επί της παρούσης χρονικά να στασιμοποιείται .
3. Κατά τη διάρκεια της περιφερειακής εκδήλωσης του Σ.Ε.Τ.Ε. (Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων) στη Ρόδο, τον Ιούλιο του 2010, παρουσιάστηκε σαν Έργο -πρόκληση υπέρβασης της κρίσης, και ζητήθηκε από τον Πρόεδρο και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου να συμπεριληφθεί στις μελλοντικές δράσεις του 2020 ως έργο ταυτόσημο με το όραμα του τουρισμού της χώρας μας, όπως έχει κατατεθεί από τον Σ.Ε.Τ.Ε.
(*) Γιώργος Α. Μπαρμπούτης: Γ. Διευθυντής Marketing Επικοινωνίας & Δημοσίων Σχέσεων Rodos Palace – Μέλος Επιστημονικής Ομάδας Τουρισμού Επιμελητηρίου Δωδεκανήσου
Φεβρουάριος 2011